Als baptistenvoorganger binnen de evangelische traditie, zing ik al jaren iedere zondag met veel plezier allerlei liederen uit de rijke geschiedenis van de evangelische beweging. Oude spirituals en gospel worden afgewisseld met moderne worship van Amerikaanse en Nederlandse makelij, liederen van formaties als Sela en heel soms zelfs een psalm. Ieder jaar komen er nieuwe nummers en gaandeweg verdwijnen anderen in de vergetelheid van het voorbije. Op zich niks mis mee. Ik geniet van de afwisseling en mijn smaak is breed.
Toch zing ik niet zomaar alles. Ik moet achter de liederen staan die ik zing. Het moet waar zijn en goed en juiste snaren raken. Dat is wezenlijk voor mij. Liederen zijn gezongen theologie, het zijn belijdenissen van wat wij geloven op muziek gezet. Het doet ertoe wat wij zingen!
Uiteindelijk immers zingen we voor de Heer en wat we opzenden moet Bijbels gefundeerd zijn. Dat is essentieel. Daarnaast mag de kracht van muziek niet worden onderschat voor ons als mensen. Hoe vaak niet krijgen we op sleutelmomenten in ons leven als gelovige een lied ingegeven? Meestal zijn dat geen Bijbelteksten, maar juist liederen. Dan doet het er dus toe wat je altijd gezongen hebt. Liederen vormen je en dragen je in deze zin. Liederen die je zong bij je huwelijk of bij de begrafenis van die dierbare die je ontvallen is. Daarom is het ook zo van belang dat we bewust keuzes maken aangaande de liederen die we ons eigen maken in ons geloof en in ons gemeente zijn. Helaas wordt dit vaak vergeten. Te makkelijk nemen we aan dat wat in bundels wordt opgenomen en staat afgedrukt daarmee wel goed zal zijn. Te makkelijk voegen we wat er aan nieuwigheden tot ons komen uit de evangelische wereld op muzikaal gebied in ons geloofsleven in. Dat kan niet zomaar. Net als bij al het andere in ons geloof vraagt ook dit van ons persoonlijk een keuze en afweging. We kunnen die niet afschuiven of daar simpelweg overheen stappen. Wat je zingt doet ertoe.
Maar hoe maak je dan deze afweging? Wat zijn daarvoor de criteria? Hoewel daarover heel divers en breed wordt gedacht komt een keuze volgens mij neer op een van drie opties.
De eerste optie zegt eenvoudigweg: kijk inhoudelijk naar het lied en niet meer. Als het lied dat je wilt gaan zingen goed is qua theologie en tekstueel in overeenstemming is met Gods Woord, kun je het zingen. Het maakt verder niet uit wat de melodie is, waar het vandaan komt of wie het geschreven heeft. Zelfs al komt het uit een kerkgemeenschap die niet gelooft als jij, zelfs al worden daar ketterse en onbijbelse ideeën aangehangen. Zolang het lied zelf goed is, is dat geen probleem. De beroemde voorganger en spreker John McArthur zei het ooit zo: ‘Zing gerust een lied dat inhoudelijk goed in elkaar zit, waar het ook vandaan komt. De bron is niet van belang. Zelfs een stilstaande klok geeft nog twee keer per dag de tijd goed weer.’
Een tweede insteek is om niet alleen te kijken naar de tekstuele inhoud van een lied, maar om ook oog te hebben voor de muziek van het lied zelf. Als er bijvoorbeeld in het lied gebruik wordt gemaakt van muzikale vormen die bij andere religies horen, dan moet je het niet zingen. Zo werkt Hindoeïsme met repeterende mantra’s die eindeloos worden herhaald om een tranceachtige toestand te bewerken bij degene die ze uitspreken. Christelijke muziek die middels eindeloze herhaling mensen probeert mee te nemen, tapt daarmee iets aan dat niet thuishoort in ons geloof. God hoeft geen gebruik te maken van deze afgodische methode. Trance en hypnose zijn zaken waar wij als christen verre van moeten blijven. Dit zou dan een reden zijn om een lied niet te zingen. Een ander voorbeeld kan de muzikale vorm of het genre zijn. Die zou medebepalend zijn voor zijn geschiktheid in de aanbidding van God. Muzieksoorten die evident een duistere en wellicht zelfs demonische oorsprong hebben kunnen niet hiervoor gebruikt worden. Daarom worden bepaalde vormen van metal-muziek per definitie afgewezen, ook al worden de teksten ervan nog zo goed Bijbels onderbouwd. Deze muzikale uitingswijze heeft geen plaats in de muziek van en voor God.
De derde optie kijkt ook naar de bron van de muziek. Niet alleen de tekst, niet alleen de muziek zelf, maar ook wie het nummer heeft geschreven en voor welke spiritualiteit, geloofsbeleving en overtuiging hij of zij staat, speelt mee bij de weging van de geschiktheid van de muziek. Zo worden er in Opwekking regelmatig nummers opgenomen van Beth-El Music. Beth-El is een Amerikaanse geloofsgemeenschap die enkele zeer kwalijke opvattingen en praktijken erop na houdt. In de Bijbelgetrouwe evangelische wereld van het land waar zij hun thuisbasis hebben zijn zij zeer omstreden onder de broeders en zusters daar. Er zijn christenen die daarom van mening zijn dat je liederen afkomstig uit deze gemeenschap beter niet kunt zingen. De bron is vervuild en daarmee de muziek die daaruit komt ook.
Dit zijn de drie grote opties als het aankomt op weging van wat wij zingen: kijk enkel naar de tekst en weeg die, kijk ook naar de muziek qua vorm en genre en als laatste kijk naar de bron van muziek bij de vraag of je het kunt zingen of niet.
Drie opties waarmee we onze afweging voor onszelf en voor onze geloofsgemeenschappen kunnen maken. Daarbij moet en kan ieder zijn eigen keuzes maken. Het is niet aan mij om die voor te schrijven. Het doel van dit artikel is bewustwording en drie mogelijke manieren van weging aanreiken die ons kunnen helpen die keuzes te maken. We moeten als christenen niet zomaar en zonder nadenken alles klakkeloos overnemen. Wat je zingt doet ertoe. Het is vormend voor ons geloof, voor wat we als waar zien en wat we als waar ervaren, juist omdat muziek onlosmakelijk verbonden is met het leven, onze diepste emoties en de vaak sleutelgebeurtenissen die daarbij horen.
Daarom is en blijft weging van belang. Ieder keer immers komt er weer nieuwe muziek en zal van ons voortdurend opmerkzaamheid gevraagd worden. Neem alleen al de jaarlijkse uitbreiding van de bundel Opwekking. Deze uitbreiding is een geweldige zegen en verrijking geweest voor de christelijke wereld in ons land, maar ook daar zit kaf tussen het koren. Laten we ons er bewust van zijn en weloverwogen geleid door onze Heer keuzes maken, zodat we dat kunnen zingen wat God de eer geeft en wat ons sterkt en opbouwt in ons geloof als kinderen van God.